Γκιούλα Λόραντ

Στο 15ο λεπτό του αγώνα, από το κεφάλι του Κούδα η μπάλα βρήκε την εξωτερική πλευρά των διχτυών. Ο κόσμος στις κερκίδες, αλλά και όσοι κάθονταν στον πάγκο του ΠΑΟΚ έσπευσαν να πανηγυρίσουν. Ο Λόραντ έγειρε δίπλα στους ποδοσφαιριστές Βασίλη Βασιλάκο και Στάθη Τριανταφυλλίδη. Έπεσε μπροστά στον πάγκο. Η καρδιά του είχε σταματήσει.

Οι γιατροί (Γιγής, Βρεφίδης, Μοσχοβίτης) που έσπευσαν να του δώσουν τις πρώτες βοήθειες δεν κατάφεραν να τον επαναφέρουν στη ζωή. "Κάποια στιγμή είδα ότι ο Λόραντ έπεσε μπροστά στον πάγκο και του πρόσφεραν τις πρώτες βοήθειες. Δεν είδα να ξανασηκώνεται. Ένιωσα να μου κόβονται τα πόδια", δήλωσε αργότερα ο Γιώργος Κούδας.

Στο ημίχρονο, ο Γιώργος Παντελάκης είχε κατέβει στα αποδυτήρια. Δεν αποκάλυψε στους ποδοσφαιριστές το θάνατο του Λόραντ, παρά μόνο τους είπε τέσσερις λέξεις: "Σήμερα πρέπει να νικήσετε". Πράγματι, παρά το χαμένο πέναλτι του Κωστίκου στο πρώτο ημίχρονο, ο ΠΑΟΚ νίκησε με γκολ του Βασιλάκου που πέρασε ως αλλαγή. Στα αποδυτήρια, επί μία ώρα οι ποδοσφαιριστές ήταν άπραγοι και αμίλητοι. Δεν πίστευαν ότι έφυγε ο δάσκαλός τους.

Ο Λόραντ διακομίστηκε στο νοσοκομείο ΑΧΕΠΑ, όπου ο καρδιοχειρούργος Βασίλης Χαλβατζούλης διαπίστωσε το θάνατό του. "Η καρδιά του ήταν σμπαραλιασμένη, πρέπει να είχε καρδιοπάθεια τα τελευταία πέντε χρόνια", είπε χαρακτηριστικά.

Πράγματι η καρδιά είχε προειδοποιήσει τον σπουδαίο Ούγγρο προπονητή. Οκτώ ημέρες πριν το θάνατό του είχε νιώσει έντονη αδιαθεσία. Στις 27 Μαΐου, στο ημίχρονο του αγώνα με τον Εθνικό Αστέρα για το Κύπελλο Ελλάδος, ξάπλωσε μέσα στα αποδυτήρια προκειμένου να ηρεμήσει από τους έντονους πόνους στο στήθος και στο στομάχι. "Δεν είναι τίποτα. Μάλλον πρέπει να κάνω δίαιτα", είπε στους παίκτες του και όλοι μαζί βγήκαν στον αγωνιστικό χώρο. Αρνούνταν πεισματικά να υποβληθεί σε εξετάσεις.

Δύο ακόμη θάνατοι

Το σοκ που προκλήθηκε στην οικογένεια του ΠΑΟΚ ήταν τρομακτικό. Το παράπλευρο γεγονός που αγνοούν πολλοί, είναι ότι την ίδια μέρα εκτυλίχθηκαν ακόμη δύο τραγωδίες. Ο 26χρονος Βασίλης Μπορέτος, φανατικός φίλαθλος του ΠΑΟΚ και προσωπικός φίλος κάποιων ποδοσφαιριστών, αυτοκτόνησε πηδώντας από τον έκτο όροφο της πολυκατοικίας που διέμενε, μέσα στην απόγνωσή του για το θάνατο του Λόραντ. Στην Καβάλα, ο λαϊκός τραγουδιστής Χρηστάκης Σύρπος, στενός φίλος του Λόραντ, υπέστη το μοιραίο τρίτο εγκεφαλικό στο άκουσμα της είδησης για το θάνατο του Ούγγρου.

Ο ερχομός και η επανάσταση

Ο Λόραντ ήρθε στην Ελλάδα στις 9 Δεκεμβρίου του 1974, επί προεδρίας Μαρδικιάν, ακριβώς δύο μήνες μετά την παραίτηση του Λες Σάννον, που είχε επικαλεστεί "νευρική κρίση". Από τις αρχές Δεκεμβρίου οι εφημερίδες έγραφαν ότι ο ΠΑΟΚ θα φέρει Γερμανό προπονητή και όταν ανακοινώθηκε ότι τελικά θα αναλάβει ο Λόραντ την τεχνική ηγεσία, η είδηση προκάλεσε πάταγο.

Οι πρώτες ημέρες του Λόραντ στην Τούμπα έφεραν ψυχρολουσία στις τάξεις των παικτών. Ο Ούγγρος επέβαλλε διπλές προπονήσεις και όρισε την πρωινή στις 9 π.μ., γεγονός που "δυσκόλεψε" αρκετούς ποδοσφαιριστές και ιδίως το Δημήτρη Παρίδη που συνήθιζε να ξενυχτά. Ο Λόραντ απαιτούσε να είναι όλοι έτοιμοι τη συγκεκριμένη ώρα και να φορούν τα ρούχα της προπόνησης, παπούτσια και επικαλαμίδες.

Τον Ιανουάριο του 1975 κυκλοφόρησαν φήμες ότι ο Λόραντ θα έφευγε από τον ΠΑΟΚ. Αμέσως κάλεσε τους δημοσιογράφους, διέψευσε τα πάντα και ανέπτυξε μία θεωρία σχετικά με τις κατηγορίες ποδοσφαιριστών:"Υπάρχουν τρεις κατηγορίες. Εκείνοι που επιθυμούν να μάθουν, εκείνοι που δεν έχουν έφεση παρά την ικανότητά τους να μάθουν και εκείνοι που δε μαθαίνουν διότι δεν έχουν τις δυνατότητες. Αν οι παίκτες του ΠΑΟΚ έχουν παράπονα από εμένα, πρέπει να με πλησιάσουν και να μου το πουν. Εγώ δεν ήρθα ως δικτάτωρ, αλλά ως πατέρας των ποδοσφαιριστών. Στο συμβόλαιό μου υπάρχει όρος ότι δεν θα δεχθώ καμία παρέμβαση από παράγοντες στο έργο μου" είπε και έστειλε μηνύματα.

Ο Ούγγρος ήταν θιασώτης της σκληρής πειθαρχίας, δούλευε επαγγελματικά και μεθοδικά. Σε μία προπόνηση παρατήρησε ότι ο Γιάννης Γούναρης έτρεχε με τις φτέρνες. Έτσι, έκοψε τις πίσω τάπες από τα παπούτσια του για να τον αναγκάσει να τρέχει κανονικά. Σε μία άλλη προπόνηση, τσακώθηκε με τον Άγγελο Αναστασιάδη και τον έδιωξε από το γήπεδο. Όταν ο τελευταίος αρνήθηκε να αποχωρήσει, ο Λόραντ προπόνησε την ομάδα στο μισό γήπεδο και ο Αναστασιάδης ήταν μόνος του στο άλλο μισό.

Στο τέλος του πρωταθλήματος ο ΠΑΟΚ βρέθηκε στην τρίτη θέση της βαθμολογίας με 46 βαθμούς και πήρε το ευρωπαϊκό εισιτήριο, ενώ στην ηγεσία είχε επιστρέψει ο Γιώργος Παντελάκης.

Μπαρτσελόνα και πρωτάθλημα

Στο Κύπελλο UEFA της επόμενης περιόδου ο ΠΑΟΚ ατύχησε να κληρωθεί με τη Μπαρτσελόνα του Κρόιφ. Στον πρώτο αγώνα, μπροστά σε 45.200 θεατές, νίκησε με 1-0 με γκολ του Κούδα, αλλά στη ρεβάνς ηττήθηκε με 6-1. Πριν τον επαναληπτικό είχε δημιουργηθεί μείζον θέμα καθώς η μισή Ελλάδα προέτρεπε τον ΠΑΟΚ να μην αγωνιστεί στην Ισπανία, ως αντίδραση στο καθεστώς του δικτάτορα Φράνκο.

Το πρωτάθλημα της περιόδου 1975-76 εξελίχθηκε ιδανικά για τον ΠΑΟΚ του Λόραντ. Σε τριάντα αγώνες πήρε 21 νίκες και 7 ισοπαλίες, με 60 γκολ υπέρ και 17 κατά. Δύο αγωνιστικές πριν το φινάλε ο ΠΑΟΚ ήταν πρωταθλητής για πρώτη φορά στην ιστορία του.

Ήθελε προπονητικό κέντρο

Ο Λόραντ συντέλεσε σε μία ακόμη ποδοσφαιρική επανάσταση. Παράλληλα με τον τίτλο ήρθαν και οι διαφωνίες του με τη διοίκηση. Τον Ιούνιο, ο Ούγγρος ζήτησε να κατασκευαστεί προπονητικό κέντρο, να ενισχυθούν οι ακαδημίες και να δαπανηθούν χρήματα για μεταγραφές. Ο Παντελάκης απάντησε ότι δεν μπορεί να ικανοποιήσει τις επιθυμίες του και σε συνδυασμό με άλλα μικροεπεισόδια που είχαν δημιουργηθεί (με Παντελάκη, Πέτρο Καλαφάτη κ.α.), ο Λόραντ πήρε την απόφαση να επιστρέψει στη Γερμανία, αφού πρώτα αρνήθηκε πρόταση της Καστοριάς.

Στη Γερμανία δούλεψε αρχικά στην Άιντραχτ Φρανκφούρτης και το 1977 διάβηκε την πύλη της Μπάγερν Μονάχου. Το λιμάνι δεν ήταν απάνεμο και οι καυγάδες με τους Μπρέιτνερ και Ούλι Χένες υπήρχαν σε ημερήσια διάταξη. Στο δεύτερο χρόνο αναγκάστηκε να αποχωρήσει και επέλεξε τη Σάλκε για επόμενο σταθμό του. Ούτε εκεί δε στέριωσε όμως.

Προς το τέλος της σεζόν 1979-80, δέχθηκε πρόταση από τον ΠΑΟΚ. Το ταξίδι του αντιπροέδρου Πετρίδη στη Γερμανία, αποδείχθηκε ότι ήταν διαδικαστικής σημασίας. Ο Λόραντ ήθελε να επιστρέψει. Ο ΠΑΟΚ θα ήταν ο τελευταίος σταθμός της καριέρας του, πριν αποσυρθεί για να ζήσει την υπόλοιπη ζωή του με την Ελβετή σύζυγό του, στο κτήμα τους στα γερμανοελβετικά σύνορα.

Η επιστροφή

Στις 29 Απριλίου 1980, τρεις χιλιάδες φίλαθλοι περίμεναν τον Λόραντ στο αεροδρόμιο. Τον σήκωσαν στα χέρια, τον αγκάλιαζαν και τον φιλούσαν. Ο Ούγγρος δάκρυσε και λίγο αργότερα δήλωσε ότι "νιώθω σαν γίγαντας μετά από τέτοια υποδοχή. Επέστρεψα γιατί έμαθα ότι ο πρόεδρος (σ.σ. Παντελάκης) έγινε πιο σωστός απ' ότι ήταν, όπως και εγώ βέβαια έγινα σωστότερος".

Ο ΠΑΟΚ διεκδίκησε το πρωτάθλημα, όμως τελικά έμεινε στην τέταρτη θέση (42β. έναντι 49 του πρωταθλητή Ολυμπιακού), καθώς στους εκτός έδρας αγώνες είχε απολογισμό μόνο τέσσερις νίκες, επτά ισοπαλίες και έξι ήττες. Ο Λόραντ έφυγε έχοντας ήδη οδηγήσει την ομάδα στους ημιτελικούς του Κυπέλλου, με αντίπαλο την ΑΕΚ. Στον τελικό με τον Ολυμπιακό οι παίκτες αγωνίστηκαν με στόχο να αφιερώσουν το τρόπαιο στη μνήμη του. Ηττήθηκαν με 3-1 στη Νέα Φιλαδέλφεια.

H ζωή του Λόραντ

Ο Λόραντ γεννήθηκε ασυμβίβαστος και αυτή τη στάση ζωής κράτησε ακόμη και στις πιο δύσκολες στιγμές της ζωής του. Είδε για πρώτη φορά το φως στο Κόσζεγκ της Ουγγαρίας, μία πόλη ογδόντα χιλιάδων κατοίκων με πλούσια ιστορία. Από παιδί έδειξε έφεση στο ποδόσφαιρο σε αντίθεση με το σχολείο και σε ηλικία 16 ετών εντάχθηκε στην εφηβική τοπική ομάδα της πόλης και έδειξε ότι μπορούσε να διακριθεί παίζοντας στο χώρο του κέντρου. Στα 18 του πήρε μεταγραφή στη Σομπατέλι. Από το 1943 ως το 1947 έπαιξε στις Ναγκιβαράντι, Νεμζέτι, Αράντ και Βάσας Βουδαπέστης. Στην τελευταία, ένα χρόνο αργότερα, έγινε συμπαίκτης με τον θρυλικό Λάζλο Κουμπάλα και ανέπτυξαν μία στενή φιλία.

Τα βάσανα του Λόραντ ξεκίνησαν τον Ιανουάριο του 1949, όταν η Ουγγαρία έγινε κομμουνιστικό κράτος. Ο Λόραντ αντέδρασε, επηρεασμένος και από τον Κουμπάλα. Αρνήθηκε να δεχτεί ότι δεν είχε το δικαίωμα να φύγει από τη χώρα και να δοκιμάσει την τύχη του στο εξωτερικό. Ο Κουμπάλα, κατάφερε να περάσει τα σύνορα και μέσω Αυστρίας βρέθηκε στην Ιταλία. Ο Λόραντ προσπάθησε να τον μιμηθεί, αλλά συνελήφθη στα σύνορα με την Αυστρία, στην καρότσα ενός φορτηγού.

Στο στρατόπεδο συγκέντρωσης

Τους επόμενους δέκα μήνες της ζωής του ο Λόραντ τους πέρασε σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, φυλακισμένος από τη νέα κυβέρνηση. Παρά τις άθλιες συνθήκες δεν ξέχασε το ποδόσφαιρο και δημιούργησε ομάδα, ενώ παράλληλα προσπαθούσε να βρει τρόπο απόδρασης. Τελικά αφέθηκε ελεύθερος, όταν παρενέβη ο προπονητής της εθνικής Ουγγαρίας και δημιουργός της Χόνβεντ (ομάδας της πατρίδας), Γκούσταβ Σέμπες. Ο Σέμπες καθιέρωσε σύστημα 4-2-4, τόσο στη Χόνβεντ όσο και στην εθνική και αποφάσισε ότι μία θέση των κεντρικών χαφ ανήκε στο Λόραντ.

Ο δρόμος προς της δόξα

Δίπλα στους Πούσκας, Κότσις, Τσίμπορ, Χιντεγκούτι και τους άλλους μεγάλους αστέρες του ουγγρικού ποδοσφαίρου ο Λόραντ έζησε και πρόσφερε μεγάλες στιγμές. Υπό την καθοδήγηση του Σέμπες η Ουγγαρία κατέκτησε το χρυσό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1952 στο Ελσίνκι. Το 1953 πήρε το κύπελλο εθνών κεντρικής Ευρώπης και παράλληλα πέτυχε δύο ιστορικές νίκες επί της Αγγλίας με 3-8 και 7-1. Την επόμενη χρονιά πραγματοποίησε εποποιία στο Παγκόσμιο Κύπελλο της Ελβετίας. Νίκη με 8-3 επί της Δυτικής Γερμανίας, νίκη με 9-0 επί της Κορέας, νίκη με 4-2 επί της Βραζιλίας, νίκη με 4-2 στον ημιτελικό με την Ουρουγουάη και συμμετοχή στον τελικό. Εκεί, αντίπαλος ήταν η Δυτική Γερμανία, που νίκησε με 3-2 χάρη σε ένα γκολ του Ραν στο 86᾿.

Ακούστηκαν διάφορες φήμες, από ντοπάρισμα των Γερμανών μέχρι ότι οι Ούγγροι έδωσαν τον αγώνα για να πάρει η χώρα τους οικονομική βοήθεια από τη Γερμανία. Σε όλες αυτές τις ιστορικές αναμετρήσεις ο Λόραντ ήταν παρών, πρωταγωνιστής μέσα στο γήπεδο. Το 1956 αποσύρθηκε από την εθνική ομάδα, αλλά και από τη Χόνβεντ έχοντας κατακτήσει τρία πρωταθλήματα (1952, 1954, 1955). Έκανε ένα πέρασμα από τη Σπάρτακους Βουδαπέστης και έκλεισε την καριέρα του στη Βάσας, σε ηλικία 34 ετών το 1957.

Στους πάγκους

Το 1961 ο Λόραντ αποφοίτησε από τη σχολή προπονητών της Βουδαπέστης και την επόμενη χρονιά ανέλαβε την τεχνική ηγεσία της Χόνβεντ. Επόμενος σταθμός του ήταν η Ντεμπρετσένι και το 1964 αποφάσισε να μεταναστεύσει στη Γερμανία. Ξεκίνησε στην ομάδα της Ράιτ και το 1965 έγινε αφεντικό στην Καϊζερσλάουτερν, όπου είχε παίκτη τον Ότο Ρεχάγκελ. Ο Γερμανός είχε δηλώσει ότι ο Λόραντ τους κυνηγούσε δύο ώρες πριν τις προπονήσεις για να κάνουν σπριντ, μέσα στα δάση.

Το 1968 ανέλαβε τη Ντούισμπουργκ και επέστρεψε στην Καϊζερσλάουτερν την επόμενη χρονιά για να παραμείνει ως το 1971. Ακολούθησαν οι Όφενμπαχ και Φράιμπουργκ, μέχρι που έγινε το "προξενιό" με τον ΠΑΟΚ, από Έλληνες μετανάστες στη Γερμανία.